सोलापूर संमेलनात दिलीप कापसे यांचे विचार: संत साहित्य कालबाह्य नाही!

सोलापूर संमेलनात दिलीप कापसे यांचे विचार: संत साहित्य कालबाह्य नाही!

( सुर्यकांत जगताप )

किल्ले धारूर : सोलापूर येथे नुकत्याच पार पडलेल्या अखिल भारतीय स्वकुळ साळी मराठी संमेलनात प्रसिद्ध लेखक दिलीप कापसे यांनी संत साहित्याच्या कालबाह्यतेवर भाष्य करताना एक वेगळाच दृष्टिकोन मांडला. त्यांनी या विषयावर आयोजित परिसंवादात सांगितले की, "संत साहित्य समाजाचा आरसा नसून परिवर्तनाचे साधन आहे."

कापसे यांनी आपल्या भाषणात किल्ले धारूर येथील प्रसिद्ध किर्तनकार प्रभाकरराव पारेकर यांच्या कार्याचा उल्लेख करून सांगितले की, पारेकर यांचे किर्तन म्हणजे फक्त अध्यात्मिक प्रवचन नसून एक जीवनाचा मार्गदर्शक आहे. त्यांनी समाजाला संतांच्या विचारांचा खरा अर्थ समजावून दिला.

विज्ञान आणि संत साहित्य: एकाच नाण्याच्या दोन बाजू

कापसे यांनी विज्ञान आणि संत साहित्याच्या संबंधावर भाष्य करताना सांगितले की, ही दोन्ही गोष्टी परस्पर पूरक असू शकतात. विज्ञान भौतिक जगताची अनुभूती आणि सत्य शोधण्याचा प्रयत्न करते, तर संतसाहित्य हे मानवी मनाचा शोध घेते, अध्यात्मिक प्रगती साधते आणि जीवनाच्या तात्त्विक, नैतिक मूल्यांचा विचार मांडते.

संत साहित्य आजही प्रासंगिक

आजच्या धावपळीच्या जगात संत साहित्यातील सकारात्मक विचार, साधेपणा आणि भक्‍तीमार्ग हे मानसिक स्वास्थ्याचे साधन बनू शकतात, असे कापसे यांनी म्हटले. त्यांनी पुढे सांगितले की, संत साहित्य हे वेगळा दृष्टिकोन आणि विचारांची शक्ती उधळून देणारं आहे.

संत साहित्य: मानवी मूल्यांचे रक्षण

कापसे यांनी संत साहित्य हे मानवी मूल्ये जपणारे साहित्य असल्याचे सांगितले. ते म्हणाले, "विज्ञान आपल्या जीवन शैलीतील सोयी-सुविधा वाढवते, परंतु जीवनाला अर्थ देणारे प्रश्न – मी कोण आहे? जीवनाचा उद्देश काय? – यांची उत्तरे विज्ञानाकडे नाहीत. संतसाहित्य मात्र हेच आत्मशोधाचे कार्य करते."

कापसे यांच्या विचारांनी उपस्थितांना प्रेरणा

दिलीप कापसे यांच्या या सखोल विवेचनाने संत साहित्याच्या अभ्यासकांपासून ते सामान्य रसिकांपर्यंत सर्वांना विचारप्रवृत्त केले. त्यांच्या या भाषणामुळे संत साहित्याच्या अभ्यासाला एक नवी दिशा मिळाली आहे, असे मत व्यक्त करण्यात आले.

अंत्यवचन:

संत साहित्य हे कालबाह्य नाही, तर ते आजही अपरिहार्य आहे. ज्या समाजात विज्ञान आणि अध्यात्म यांचा समतोल साधला जातो, तोच समाज खऱ्या अर्थाने प्रगत होतो. विज्ञानामुळे जीवनाला भौतिक गती मिळते, तर संतसाहित्य जीवनाला शांती आणि अर्थ प्रदान करते. त्यामुळे विज्ञानयुगातही संतसाहित्याची उपयुक्तता आणि गरज कायम आहे.